Sens postu

Homilia piątek po popielcu.

 W biblijnej grece pościć to po prostu: nesteuo, słowo to pochodzi od dwóch słów: ne i esthio, które po prostu znaczą 'nie' oraz 'jeść'. Nic niezwykłego chciałoby się powiedzieć. My dziś wraz z Panem Jezusem szukamy sensu postu, sięgnijmy więc gdzie indziej. W hebrajskim posty miały związek albo z osobistym przeżywaniem tragedii (król Dawid i śmierć jego syna z Batszeby, Hiob) a częściej miały charakter liturgicznych i upamiętniały ważne wydarzenia z dziejów Izraela np. zburzenie Świątyni Jerozolimskiej, post przed Yom Kippur etc.  Post ta'anit oznaczał post całkowity - nawet od wody i chleba. Drugi rodzaj postu to tzom, polegający na pewnych wyrzeczeniach, związanych nie tylko z kuchnią.

A jak wygląda sprawa z etymologią naszego słowa post? Słowianie nie znali poszczenia z powodów religijnych. Post został więc zapożyczony z języka niemieckiego od słowa fastum. To zaś pochodzi najprawdopodobniej od rdzenia praindo-europejskiego 'past', które oznacza stały. W starogermańskim zaś trzymać straż, potwierdzać postanowić coś na stałe, przysięga etc. 

Tyle jeśli chodzi o to co nasi średniowieczni przodkowie zrozumieli przez post. Jest w tym słowie myśl o stałości, kryje się w nim pragnienie wytrwania, a była to nie lada sztuka, gdyż do 1248 r. w Polsce poszczono aż dziewięć tygodni.

Gdy sięgniemy po teksty biblijne ST, by określić na ich podstawie czym jest prawdziwy post zobaczymy dwa warunki. Pierwszym jest oczywiście szczerość postu, który najczęściej występuje w psalmach np. 69, 8-18 35; 11-17; i 109, 21-27jako część procesu nawrócenia. Ta szczerość postu łączy się z upokorzeniem człowieka przed Bogiem, ale także i przed ludźmi (wrogami). Drugim warunkiem jest specyficzna tymczasowość postu.

Post, święty post w Biblii pojawia się w kontekście nowego stworzenia, jako coś co poprzedza Nowe. Dlatego Jezus mówi w dzisiejszej ewangelii o tym, że dopóki Mesjasz jest z uczniami ci nie mogą pościć, gdyż On czyni wszystko nowe. Post w kontekście nadchodzącego Nowego doskonale widać u proroka Joela:

"Na Syjonie dmijcie w róg,
zarządźcie święty post,
ogłoście uroczyste zgromadzenie.
Zbierzcie lud,
zwołajcie świętą społeczność,
zgromadźcie starców,
zbierzcie dzieci,
i ssących piersi!
Niech wyjdzie oblubieniec ze swojej komnaty
a oblubienica ze swego pokoju!
Między przedsionkiem a ołtarzem niechaj płaczą
kapłani, słudzy Pańscy!
Niech mówią:
«Przepuść, Panie, ludowi Twojemu
i nie daj dziedzictwa swego na pohańbienie,
aby poganie nie zapanowali nad nami.
Czemuż mówić mają między narodami:
Gdzież jest ich Bóg?»" Jl 2, 15-17 

Nawrócenie, pokuta i post, skutkują odwróceniem tragicznych losów Izraela, ustanie plag i wielką radość z opieki Bożej na Syjonie, który karmi lud. Wreszcie w scenie, w której uczniowie nie mogą wygonić złego ducha widać sens postu, jako uczestniczenie w Nowym Stworzeniu. Jezus wyzwala opętanego człowieka mówiąc, że ten rodzaj wypędza się za pomocą modlitwy i postu właśnie. Wprost idealnie koresponduje to z dzisiejszym pierwszym czytaniem z Izajasza z 58 rozdziału, gdzie sensem postu jest wolność i wybawienie od złego.

Na koniec uwaga. Wielu z nas na spowiedzi wyznaje, że nie zachowuje piątkowych postów bezmięsnych. Przyjmuje to jako swój zwyczaj, dobry zwyczaj, ale ma trudności z zachowaniem go. Spróbujmy pościć w piątki właśnie w czyjejś konkretniej intencji. Aby go uwolnić. Widząc tedy konkretne owoce postu, możemy pościć tym ochotniej.

Ks. Łukasz Szlak